Kako bi razdvojili u nauci istinu od laži potrebno je prvo nešto dokazati a zatim isticati kao tačno. U nauci povinovanje autoritetima bez prethodne provjere iznesene tvrdnje nije pametno; u prilog ovome govori činjenica da su mnogo puta naučnici opovrgli sopstvene postavljene teorije iz neke naučne oblasti. Može zvučati kao previše kategoričan stav ali definicija nauke ne ostavlja puno prostora fleksibilnosti kad se iznose naučni stavovi koji uopšte nijesu stečeni naučnom metodologijom. Nauka je objektivno, logički argumentovano i sistematizovano znanje o zakonitostima, činjenicama, uzrocima i pojavama u stvarnosti, stečeno i provjereno egzaktnim posmatranjem, ponovljivim eksperimentom i valjanim razmišljanjem. Ukoliko se držimo definicije nauke i prema njoj formiramo stavove možemo slobodno reći da je nauka veoma korisna i potrebna.
„Bogu je slava čuvati stvari u tajnosti, a kraljevima je slava istraživati stvari.“ (Izreke Solomonove 25:2)
Boja kože
Kako bi bolje shvatili porijeklo ljudskih rasa proći ćemo par činjenica koje su naučno nepobitne. Boja kože zavisi od dva glavna faktora. Krvnih sudova u sitnim sudovima kože i od količine tamnog pigmenta melanina u epidermisu (potkožni sloj). Kod ljudi sa veoma blijedom kožom, koža dobija većinu svoje boje od plavkastobijelog vezivnog tkiva dermisa, kao i od oksihemoglobina i deoksihemoglobina koji se nalazi u crvenim krvnim zrncima koji cirkulišu u kapilarima dermisa. Crvena boja koja nastaje kao proizvod cirkulišućeg hemoglobina postaje najvidljivija upravo na licu, kada se arteriole prošire i napune krvlju kao rezultat npr. dugotrajnog vježbanja ili stimulacijom simpatičkog nervnog sistema koja je prouzrokovana nekom nelagodnošću ili bijesom.
Najvažniju ulogu u boji kože ima pigment melanin, koji se produkuje u specijalizovanim ćelijama melanocitima, koje se nalaze unutar kože. Brojne nijanse braon boje kože kod čovjeka nastaju kao rezultat produkcije melanina. Melanin je zajednički naziv za veliku familiju molekula. Melanini se klasifikuju u pigmente pošto imaju veliki kapacitet da apsorbuju vidljivu svjetlost. Njihova značajnost je uslovljena njihovom sposobnošću da više apsorbuju visokoenergetske forme elektromagnetne radijacije uključujući UV i jonizujuće zračenje i da neutrališu hemikalije koje se stvaraju kada su ćelije izložene ovim agensima. Postoje dvije forme melanina, eumelanin i feomelanin. Eumelanin, braon do crne boje; količina ovog oblika se povećava prilikom izlaganja kože UV zračenju (sunčanju) i njegova glavna uloga je zaštita od tog zračenja; feomelanin, žute do crvene boje. Stvaranje ovih oblika melanina zavisi od interakcije receptornog proteina na površini melanocita (melanokortin 1 receptor, MC1R) sa: melanocitostimulirajućim hormonom (MSH), kada se sintetiše eumelanin; jednim signalnim proteinom pri čemu se obrazuje feomelanin. Melanin se produkuje u specijalnim ćelijama melanocitima, koje se nalaze u donjim slojevima epidermisa na granici sa dermisom.
Broj melanocita po jedinici površine kože varira u zavisnosti od regiona kože ali i kod tamnoputih i kod svijetlih osoba je približno isti u određenim djelovima tijela, tako da glavne razlike između populacija u boji kože ne zavise od broja melanocita već od broja i veličine pigmentnih granula. Kod crnaca granule su brojnije i veće, dok kod svijetlih Evropljana samo nekoliko ovakvih pigmenata može da se vidi u bazalnom sloju epidermisa.
Boja kože kod individua varira u zavisnosti od dijela tijela: najtamnije su bradavice grudi, a najsvjetliji dlanovi i tabani. Ljudi različite boje kože razlikuju se u količini i tipu melanina koji produkuju, kao i u načinu na koji je melanin raspoređen u koži. Mehanizam kontrole produkcije melanina je genetski determinisan i uključuje seriju hemijskih događaja u kojima enzim tirozinaza igra glavnu ulogu. Boja i fizičke osobine kože su takođe prouzrokovane razlikama u veličini i distribuciji melanozoma u koži, kao i u tipu melanina koji sadrže. Melanozomi predstavljaju male paketiće unutar melanocita u kojima se nalazi melanin. Ljudi sa prirodno jako pigmentiranom kožom imaju melanozome koji su krupni i ispunjeni eumelaninom. Oni sa prirodno svijetlom kožom imaju manje i mnogo ređe distribuirane melanozome, koji sadrže različite količine i vrste eumelanina i manje količine svjetlije forme pigmenta koji se naziva feomelanin. Kao eumelanin, feomelanin je varijabilan u strukturi, a njegove različite forme variraju u boji od žute do crvene. Kod ljudi prisustvo feomelanina je najvidljivije u kosi ljudi iz sjeverne Evrope, uključujući i Britanska ostrva. Međutim, feomelanin je prisutan u malim količinama u koži većine ljudi. Suptilne varijacije u boji kože između ljudi koje mi lako možemo da detektujemo očima kao što su crvenkasta, žućkasta i ostale nijanse su uzrokovane različitom proporcijom različitih formi eumelanina i feomelanina. Eumelanin je dominantna forma melanina koja se nalazi u ljudskoj koži. U njegovoj koncentrovanoj formi eumelanin je intenzivno taman zato što može da apsorbuje veći dio vidljive svjetlosti: njegov zaštitni značaj za tijelo uslovljen je njegovom sposobnošću da apsorbuje štetne UV zrake. Ultravioletno zračenje može da razori hemijske veze koje održavaju integritet važnih molekula kao što su DNK i neki sastavni djelovi ćelijske membrane, prouzrokujući pri tome čitav niz toksičnih događaja koji produkuju slobodne radikale, koji remete normalne hemijske reakcije unutar ćelije. Eumelanin absorbuje i raspršuje ultravioletnu i vidljivu svjetlost i hemijski sprečava formiranje slobodnih radikala, a takođe i neutralizuje slobodne radikale ako se formiraju. Svojstvo eumelanina kao značajnog antioksidanta je veoma značajno kako za kožu, tako i za mrežnjaču (retinu) oka, gdje on sprečava oštećenja prouzrokovana slobodnim radikalima. Postoji mnogo formi eumelanina sa malo drugačijom strukturom i bojom. Melanociti produkuju melanin u koži još dok je embrion veoma mali, ali ovaj proces nije jako intenzivan. Bebe se rađaju veoma blijede i njihovi melanociti ne produkuju melanin punim kapacitetom sve do puberteta. Kako melanozomi sazrijevaju i postaju puni melanina oni se pomijeraju ka krajevima melanocita i odatle se prenose u susjedne keratinocite. Ovi procesi se precizno kontrolišu posredstvom genetskih i hormonalnih faktora, ali se može ubrzati kod većine ljudi izloženošću UV zracima. Jedan melanocit snabdijeva melaninom oko 36 keratinocita (keratinocit je protein u koži koji ima protektivnu ulogu od patogenih agenasa kako ne bi prodrli unutar našeg tijela, imaju ulogu i u zarastanju rana migrirajući ka centru rane u cilju skupljanja tkiva). Unutar keratinocita, melanin se nalazi u supranuklearnim kapama, koje štite jedro ćelije od fotona UV zračenja. Gubitak kontakta između melanocita i keratinocita uzrokuje da se keratinociti oslobode njihovog položaja u epidermisu i počnu ubrzano da se dijele. Ovo označava početak formiranja melanoma, jedne od najopasnije forme raka kože.
Kompleksnost produkcije pigmenta je takva da se gubitak pigmenta može javiti na mnogo različitih načina. Različite forme albinizma (nedostatak pigmenta) kod ljudi nastaju zbog genetskih mutacija koje utiču na različite puteve produkcije pigmenta ili na melanocite u različitim djelovima tijela, u smislu da melanociti mogu da budu potpuno odsutni, da nemaju sposobnost produkcije pigmenta ili da ne uspijevaju da sazrijevaju i da prenesu melanin do keratinocita. Vitiligo nastaje kada sposobnost za produkciju pigmenta u koži izgube samo određeni djelovi tijela. Osobe sa albinizmom i vitiligom su pod mnogo većim rizikom za rak kože zbog toga što nemaju zaštitni melanin u pojedinim djelovima kože ili u cijeloj koži. Iz navedenog možemo zaključiti da melanin ima veoma značajnu ulogu u održavanju normalnog funkcionisanja organizma? Stoga je razumljivo da mutacije nikako ne mogu biti motor napretka normalnosti već uzrok pojave bolesti.
Zašto postoje rase (crna, bijela i žuta)?
Unutar Nojeve barke postojalo je tri porodice sa reproduktivnošću nakon ukrcavanja u Nojevu barku, to su tri sina Nojeva: Sim, Ham i Jafet. Svaki od njih je imao ženu.
„A s tobom sklapam savez. Uđi u barku, i s tobom tvoji sinovi i tvoja žena i žene tvojih sinova.“ (Prva knjiga Mojsijeva ili Postanje 6:18)
Od ova tri para ljudi svi narodi na zemlji vode porijeklo. Svaki gen ima dominantnu i recesivnu formu gena, što se naziva alelima, i ova tri para su raspolagali sa tim genetskim potencijalom koji ostavlja mogućnost kombinatorike gena. Ukoliko je većina njih bila neke srednje boje puti, onda nam je dalje jasno da možemo primijeniti proste zakone nasleđivanja po dominantno-recesivnom principu.
Imamo slobodno kombinovanje gena ako postoji potomstvo od oca i majke sa potencijalom gena za dominantnim i recesivnim alelima. Tako dobijamo:
- potomstvo sa recesivnim genima;
- potomstvo sa dominantnim genima;
- potomstvo sa dominantno-recesivnim potencijalom.
Dominantan alel je funkcionalan i određuje sintezu nekog proteina koji dovodi do ispoljavanja određene osobine pa je dovoljno prisustvo samo jednog dominantnog alela da bi se ta osobina ispoljila u fenotipu, što znači da ako otac ili majka imaju dominantan gen on je uvijek opcija za neku osobinu koja će se ispoljiti. Recesivan alel je nefunkcionalan pa se dati protein ne stvara što dovodi do ispoljavanja alternativne osobine, i dolazi do izražaja ukoliko i otac i majka imaju recesivan gen na istom hromozomu, istom genetskom lokusu.
Danas na osnovu genetike u par generacija možemo izolovati sve karakteristike populacija koje nazivamo takozvanim rasama.
Ukoliko bi izolovali pojedince sa samo dominantnim karakteristikama za recimo crnu boju kože, vidjeli bi da bi njihovi potomci imali samo crnu boju kože, jer su ti pojedinci koji se reprodukuju izgubili recesivan alel gena za boju kože druge osim crne. Proces bi se ponavljao sve dok se ne bi neka osoba sa samo dominantnim genima za crnu boju kože reprodukovala sa osobom koja ima genetski potencijal za drugu boju kože. Na ovaj način teorija o rasama u smislu dominacije jedne nad drugom je neodrživa.
Pred Bogom smo svi jednaki, i sa jednakim potencijalima za sve Njegove blagoslove. Bog koji nas je stvorio nikako nije onaj koji vrši podjele ili postavlja takmičarski i osvajački duh.
„Jer je Gospod, vaš Bog, Bog nad bogovima i Gospodar nad gospodarima, Bog velik i moćan, koji uliva strah, koji nije pristrasan i ne prima mito, koji daje pravdu siročetu i udovici, voli stranca i daje mu hranu i odjeću.“ (Peta knjiga Mojsijeva ili Ponovljeni Zakon 10:17,18)
„I učinio je da od jedne krvi sav rod čovječiji živi po svemu licu zemaljskom, i postavio je unaprijed određena vremena i granice njihovog življenja: da traže Boga ne bi li ga nekako opipali i našli, iako nije daleko ni od koga od nas. Jer u njemu imamo život i mičemo se i postojimo, kao što su i neki od vaših pjesnika rekli: ‘Čak smo i potomstvo njegovo.’“ (Djela apostolska 17:26-28)
„Jer Bog je toliko volio svijet da je dao svog jedinorođenog Sina, da niko ko vjeruje u njega ne bude uništen, nego da ima vječni život.“ (Jevanđelje po Jovanu 3:16)
Vanja Marinović
_________________________
Srodni tekstovi:
- Koliko ima ljudskih rasa? (pdf)
- Porijeklo ljudskih rasa (pdf)
